İshal (Diyare) Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey

• 24 Eylül 2024

İshal (Diyare) Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey

Diyare veya yaygın adıyla ishal, genellikle sık ve sulu dışkılama ile karakterize edilen bir sindirim sistemi sorunudur. Bu durum, birçok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Genellikle kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilmektedir.

İshal Nedir?

İshal, sindirim sisteminin normalden daha hızlı çalışması veya dışkının sindirilememiş durumda atılması sonucu oluşan bir durumdur. Normalde dışkı; su, elektrolitler ve sindirilmemiş gıda artıklarını içermektedir. Ancak ishal durumunda, bu bileşenler dengesiz bir şekilde bozulmaktadır. Bu durum da sıvı ve elektrolit kaybına neden olabilmektedir.

İshal Neden Olur?

İshal birçok nedenle ortaya çıkabilmektedir. Yaygın nedenler aşağıdaki gibidir:

• Bakteriyel veya Viral Enfeksiyonlar: Rotavirüs, norovirüs veya bakteriyel enfeksiyonlar gibi mikroplar, sindirim sistemini etkileyerek ishale neden olabilmektedir.
• Parazitler: Giardia veya Cryptosporidium gibi parazitler, su veya gıda yoluyla vücuda girdiğinde ishale yol açabilmektedir.
• Gıda Zehirlenmesi: Kontamine veya bozulmuş gıdaların tüketilmesi, bakteriyel toksinlerin oluşmasıyla ishale neden olabilmektedir.
• Laktoz İntoleransı: Laktoz sindirimindeki eksiklik, süt ürünleri tüketildiğinde ishale yol açabilmektedir.
• İrritabl Bağırsak Sendromu (İBS): Bu durum, bağırsak hareketlerinde düzensizliklere neden olarak ishale veya kabızlığa neden olabilmektedir.
• İlaçlar: Antibiyotikler, antasitler, laksatifler ve bazı kan basıncı ilaçları gibi bazı ilaçlar ishale neden olabilmektedir.

İshal Yapan Yiyecekler

Doğru miktarlarda veya doğru şekilde tüketilmeyen aşağıdaki yiyecekler ishale neden olabilmektedir:

• Çiğ veya Az Pişmiş Et
• Çiğ Deniz Ürünleri
• Süt ve Süt Ürünleri
• Yumurta
• Çiğ Sebzeler ve Meyveler
• Baharatlı Yiyecekler
• Yüksek Lifli Yiyecekler
• Yüksek Yağlı Yiyecekler
• Yüksek Şekerli Yiyecekler

İshalin Belirtileri Nelerdir?

Diyare genellikle sulu dışkılama ile karakterizedir. Ancak ek ishal belirtileri de ortaya çıkabilmektedir. Bu belirtiler:

• Sık ve Sulu Dışkılama: Günde üç veya daha fazla sık ve sulu dışkılama ishal olarak kabul edilmektedir.
• Karın Ağrısı: İshal genellikle karın bölgesinde rahatsızlık ve ağrıya neden olabilmektedir.
• Ateş: Bakteriyel veya viral enfeksiyonlar genellikle ateşe neden olabilmektedir.
• İştah Kaybı: Diyare sırasında vücut sıvı kaybına bağlı olarak iştah kaybı görülebilmektedir.

İshal Nasıl Geçer?

İshal günlük yaşamı olumsuz bir şekilde etkilediği için hızlı bir şekilde tedavi edilmesi önemlidir. Alınabilecek önlemler aşağıdaki gibidir:

• Sıvı Tüketimi: Sıvı kaybını önlemek ve hidrasyonu sürdürmek için bol su içmek önemlidir.
• BRAT Diyeti: Muz, pirinç, elma ve kızarmış ekmekten oluşan bir diyet, mideyi yatıştırabilmekte ve ishalin geçmesine yardımcı olabilmektedir.
• Probiyotikler: Yoğurt ve probiyotik takviyeler, bağırsak sağlığını destekleyerek ishalin süresini kısaltabilmektedir.
• İlaçlar: Doktor önerisi ile bazı antidiyareik ilaçlar kullanılabilmektedir. Ancak bu ilaçların kullanımı konusunda dikkatli olunmalıdır.

Bebeklerde İshal

Bebeklerde ishal, genellikle enfeksiyonlar, gıda alerjileri veya antibiyotik kullanımı gibi faktörlere bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. İshalin geçmesine yardımcı olmak için aşağıdaki öneriler dikkate alınmalıdır:

• Anne Sütü: Bebekler için en iyi besin, anne sütüdür. Çünkü anne sütü, bağışıklık sistemini güçlendirmekte ve sindirim sistemini desteklemektedir.
• Sıvı Takviyeler: Bebeklere, özellikle sıvı kaybı durumunda, pediyatrik oral rehidrasyon solüsyonu gibi özel sıvı takviyeler verilebilmektedir.
• Doktor Kontrolü: Bebeklerde diyare durumunda bir sağlık profesyoneli ile iletişime geçmek önemlidir. Özellikle sıvı kaybı belirtileri varsa, acil müdahale gerekebilmektedir.

Hamilelikte İshal

Hamilelikte ishal; hormonal değişiklikler, beslenme alışkanlıklarındaki değişiklikler veya enfeksiyonlar nedeniyle ortaya çıkabilmektedir. Hamilelik döneminde ishalin yönetimi için aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsiniz:

• Sıvı Tüketimi: Hamilelikte diyare durumunda sıvı tüketimi önemlidir. Su, elektrolit içecekleri veya taze sıkılmış meyve sularını tercih edebilirsiniz.
• Dengeli Beslenme: Sindirimi kolay, hafif ve dengeli bir diyet uygulamak önemlidir. Muz, yoğurt, haşlanmış yağsız tavuk gibi hafif gıdaları tercih etmelisiniz.
• Doktor Onaylı İlaçlar: Hamilelikte ilaç kullanımı konusunda doktora danışmak önemlidir. Doktorun onayı olmadan ilaç kullanımından kaçınmalısınız.

Çocuklarda İshale Ne İyi Gelir?

Çocuklarda ishal için genel öneriler aşağıdaki gibidir:

• Sıvı İçme: Çocuklar, ishal nedeniyle sıvı kaybedebilirler. Bol su içmelerini sağlamak ve elektrolit kayıplarını önlemek için elektrolit içeren içecekler verebilirsiniz.
• ORS (Oral Rehidrasyon Sıvıları): ORS, sıvı ve elektrolit kaybını dengelemeye yardımcı olmaktadır. Bu tür çözeltileri eczanelerden temin edebilirsiniz.
• Meyve Püreleri: Kabuğu soyulmuş ve püre haline getirilmiş meyveler, özellikle muz, elma ve şeftali gibi, çocuğunuzun sindirim sistemini yormadan vitamin ve mineraller almasına yardımcı olabilmektedir.
• Beyaz Pirinç veya Makarna: Lif içeriği düşük olan beyaz pirinç veya makarna, sindirimi kolaylaştırabilmektedir.
• Tavuk Suyu Çorbası: Hafif, kolay sindirilebilir ve sıvı içeren tavuk suyu çorbaları çocuğunuzun beslenmesine yardımcı olabilmektedir.
• Yoğurt: Canlı probiyotik bakteriler içeren yoğurt, sindirim sistemini destekleyebilmektedir. Ancak süt ürünlerine toleranslarına dikkat edilmelidir.
• Zencefil Çayı: Zencefilin anti-enflamatuar özellikleri olabilmekte ve çocuğunuzun midesini sakinleştirebilmektedir.

İshalin Önlenmesi ve İyi Gelen Besinler

İshale iyi gelen besinler ve alınabilecek önlemler aşağıdaki gibidir:

• Temiz Su Tüketimi: Temiz ve güvenli su tüketimi, ishalin bulaşıcı nedenlerle önlenmesine yardımcı olabilmektedir.
• El Hijyeni: Elleri sık sık yıkamak, mikroplardan korunmada önemlidir.
• Güvenli Gıda Saklama: Gıdaların güvenli bir şekilde saklanması ve pişirilmesi, gıda zehirlenmesini önleyebilmektedir.
• Lifli Gıdalar: Çiğ meyve ve sebzelerin ve kepekli tahılların lif içeriği yüksektir ve bağırsak hareketliliğini daha fazla artırabilir. İshal durumunda hangi tür yiyeceklerin tüketilmesi gerektiği ve doğru beslenme planının oluşturulması için sağlık profesyonellerine başvurulmalıdır.
• Fermente Gıdalar: Yoğurt, kefir ve turşu gibi fermente gıdalar, bağırsak sağlığını destekleyebilmektedir.